Narkoza w gabinecie stomatologicznym
Pomysł zastosowania znieczulenia ogólnego miał swój początek właśnie u dentysty, bo po raz pierwszy znieczulenie ogólne w stomatologii zastosował amerykański dentysta Horacy Wells w roku 1844 do usunięcia zęba. Początkowo środki znieczulające wykazywały więcej powikłań niż efektu znieczulenia. Obecnie stosowane preparaty do znieczulenia ogólnego są bezpieczne i niezwykle rzadko wywołują poważne efekty uboczne.
W latach 70-tych liczba znieczuleń ogólnych w gabinecie stomatologicznym zmalała za sprawą rozpowszechnienia znieczulenia miejscowego. Trzeba przyznać, że do zabiegów stomatologicznych wykonywanych w gabinecie w większości przypadków wystarcza zastosowanie właśnie środka miejscowo znieczulającego. Mamy jednak czasem do czynienia z okolicznościami, w których tylko narkoza daje możliwość przeprowadzenia leczenia. Medycyna potrafi w pełni pokonać ból związany z wykonywanymi zabiegami, ale opanowywanie lęku pacjentów nadal w wielu specjalnościach stanowi problem i często jest przyczyną niepowodzenia całej planowanej terapii.
W klinice Better oferujemy Państwu nowoczesne i bezpieczne znieczulenie ogólne do leczenia stomatologicznego. Przyniesie ono mnóstwo korzyści, będąc najczęściej jedynym i ostatecznym sposobem rozwiązania problemów stomatologicznych. Szczególnie dedykujemy je małym pacjentom. Każdy pacjent ma pełne prawo do skutecznego leczenia uwzględniającego wyjątkowe potrzeby emocjonalne.
Przygotowanie do zabiegu w znieczuleniu ogólnym
Znieczulenie ogólne z intubacją jest najbardziej zalecanym rodzajem znieczulenia ogólnego w stomatologii. Występuje pełna drożność dróg oddechowych z brakiem możliwości aspiracji do nich ciał obcych i płynów. Znieczulenia ogólne wyłącza świadomość oraz odczuwanie bólu. Przez cały czas znieczulenia, pacjent znajduje się w stanie podobnym do głębokiego snu. W trakcie zabiegu pacjent samodzielnie oddycha lub okresowo oddech jest wspierany przez anestezjologa. Proces budzenia jest krótki, ale pacjent bezpośrednio po obudzeniu powinien pozostać pod kontrolą lekarską przez pewien czas.
Znieczulenie ogólne zawsze prowadzone jest przez lekarza - anestezjologa po wcześniejszym zakwalifikowaniu, zbadaniu i potwierdzeniu odpowiedniego przygotowania pacjenta. Na podstawie pisemnej i szczegółowej informacji o stanie zdrowia zawartej w specjalnym kwestionariuszu, którą pacjent lub jego opiekun wypełnia przed zabiegiem anestezjolog wybierze odpowiednie znieczulenie.
Anestezjolog będzie się interesował stanem zdrowia, przebytymi chorobami, aktualnie przyjmowanymi lekami, skłonnością do uczuleń, przebytymi operacjami, nie pominie także pytań dotyczących palenia papierosów czy picia alkoholu. W wyjątkowych okolicznościach może zdecydować o odroczeniu zabiegu. Rutynowo nie są wymagane żadne specjalistyczne badania, ale w uzasadnionych przypadkach pacjent powinien na zlecenie lekarza wykonać dodatkowe badania (laboratoryjne z krwi, radiologiczne klatki piersiowej, EKG czy inne). Proszę pamiętać, że pytania lekarza, nawet jeśli wydają się być niezwiązane bezpośrednio ze stanem zdrowia, nie wynikają ze zwykłej ciekawości, lecz mają na celu zapewnienie jak największego bezpieczeństwa podczas zabiegu. Wszystkie dane wrażliwe objęte są tajemnicą lekarską. Jeśli pacjent rozważa poddanie się zabiegowi w znieczuleniu ogólnym (narkozie), powinien zasięgnąć porady anestezjologa minimum tydzień przed zabiegiem
W dniu znieczulenia prosimy pamiętać:
- Wypełnione kwestionariusze anestezjologiczne należy przynieść ze sobą w dniu narkozy
- Leki, które przyjmuje Pan/Pani codziennie prosimy wziąć o zwykłej porze popijając tylko kilkoma łykami wody, o ile lekarz nie zalecił inaczej. W razie wątpliwości prosimy o kontakt z anestezjologiem
- Nie wolno nic jeść minimum 6 godzin przed znieczuleniem
- Można pić klarowne napoje (woda, sok jabłkowy) do 2 godzin przed znieczuleniem
- Wskazane jest zmycie makijażu i umycie zębów bezpośrednio przed zabiegiem
- Nie wolno żuć gumy, jeść cukierków i palić papierosów bezpośrednio przez zabiegiem
- Biżuterię prosimy zostawić w domu
- Należy założyć wygodne ubranie, wygodne buty i zabrać ze sobą ciepły koc
- Należy zapewnić sobie asystę osoby dorosłej, która zabierze Pana/Panią do domu
- Należy zapewnić sobie odpowiedni środek transportu (samochód, taksówka)
Wskazania do leczenia w narkozie u dentysty
Przede wszystkim to lęk przed leczeniem stomatologicznym. Dentofobia jest zjawiskiem powszechnym i trudnym do opanowania dla pacjentów i lekarzy. Radykalnym i pewnym sposobem walki z dentofobią jest stosowanie znieczulenia ogólnego.
Wskazaniami do znieczulenia ogólnego są:
- występowanie silnego lęku przed leczeniem, niemożliwego do opanowania mimo przygotowania psychicznego i farmakologicznego za pomocą tradycyjnych środków uspokajających u dorosłych lub dzieci, także lęk przed iniekcjami
- alergia na środki znieczulenia miejscowego
- brak możliwości efektywnej współpracy podczas leczenia u osób z niedorozwojem umysłowym lub u chorych psychicznie
- zabiegi wymagające dużych dawek środków znieczulających miejscowo (np. mnogie ekstrakcje zębów, rozległe i inwazyjne zabiegi stomatologiczne)
- brak skuteczności znieczulenia miejscowego np. w ostrych stanach zapalnych
- silny odruch wymiotny uniemożliwiający leczenie
Jak przebiega narkoza
Znieczulenie ogólne możemy podzielić na kilka typów w zależności od wskazań lekarskich i potrzeb pacjenta. Sala zabiegowa jest zawsze wyposażona w odpowiedni sprzęt monitorujący, ponieważ podczas każdego znieczulenia ogólnego pacjent ma monitorowane w sposób ciągły podstawowe parametry życiowe, takie jak: tętno, ciśnienie krwi, pulsoksymetria (nieinwazyjna metoda oceny natlenienia).
Znieczulenie dożylne z intubacją (narkoza dożylna) jest najczęściej stosowana w gabinecie stomatologicznym i polega na podaniu dożylnie leków usypiających przez lekarza anestezjologa. Od pierwszej chwili w gabinecie pacjentem zajmować się będzie zespół anestezjologiczny - lekarz i pielęgniarka. Pielęgniarka zakłada kaniulę dożylną (plastikowy wenflon) do żyły na dłoni lub przedramieniu, przez którą podane zostaną leki usypiające. Zwykle to jedyny nieprzyjemny moment przed znieczuleniem, bo towarzyszy mu nakłucie skóry cienką igłą. Kolejno podłączone zostają czujniki monitora funkcji życiowych (małe plasterki na klatce piersiowej - czynność serca, klips na palcu - pomiar natlenienia krwi oraz mankiet na ramieniu - będzie mierzył ciśnienie tętnicze). Początek narkozy to podanie leku, który wywołuje uczucie "zakręcenia się w głowie" podobnego do alkoholu. Po kilku chwilach podawany jest główny lek usypiający wywołujący sen w ciągu kilku sekund. Podawaniu niektórych leków towarzyszy przemijające uczucie pieczenia ręki. Gdy pacjent głęboko zaśnie wprowadzana jest rurka do tchawicy utrzymująca drożność dróg oddechowych, szczelnie oddzielając drogi oddechowe pacjenta od jamy ustnej, w której odbywa się zabieg stomatologiczny. Po zabiegu usuwana jest ona jeszcze przed wybudzeniem z narkozy. W przypadkach trudnych ekstrakcji, rozległych zabiegów chirurgicznych lub leczenia kanałowego dodaje się dodatkowo znieczulenie miejscowe lub przewodowe w jamie ustnej.
Znieczulenie wziewne (narkoza wziewna) jest alternatywną dla dożylnej metodą rozpoczęcia znieczulenia ogólnego. Ten sposób wywołania narkozy najczęściej wykorzystywany jest do usypiania dzieci. Pacjent usypiany jest za pomocą gazu anestetycznego podawanego przez silikonową maseczkę szczelnie przykrywającą usta i nos. Gaz ma intensywny słodkawy zapach, podawany jest w dużym stężeniu i dzięki temu błyskawicznie wywołuje sen po wykonaniu kilku głębokich oddechów. Wprowadzenie w narkozę wykonujemy w asyście rodzica, a mały pacjent wdycha gaz usypiający siedząc przytulony na kolanach rodzica na fotelu stomatologicznym. Kiedy dziecko już zaśnie rodziców zapraszamy do poczekalni. Wkłucie kaniuli dożylnej odbywa się wtedy po uśpieniu pacjenta. Dalszy przebieg znieczulenia jest taki sam jak dożylny. Także tutaj w głębokim śnie wprowadzana jest rurka do tchawicy utrzymująca drożność dróg oddechowych, szczelnie oddzielając drogi oddechowe pacjenta od jamy ustnej, w której odbywa się zabieg stomatologiczny. Po zabiegu rurka usuwana jest jeszcze przed wybudzeniem z narkozy. Środki znieczulenia ogólnego powodują amnezję (niepamięć) i wiele negatywnych emocji towarzyszących leczeniu w narkozie znika z pamięci, a dzieci chętniej wracają do stomatologa. Wybudzenie po znieczuleniu ogólnym następuje kilkanaście minut po zakończeniu zabiegu stomatologicznego a pacjent wybudza się jeszcze na fotelu dentystycznym. Dzieci wybudzają się w towarzystwie rodziców.
Analgosedacja to spłycenie świadomości wywołane podaniem dożylnym środków farmakologicznych. Podczas takiej formy znieczulenia pacjent płytko zasypia, w każdym momencie może nawiązywać kontakt logiczny z lekarzem i współpracować - reagować właściwie na polecenia. Znieczulenie miejscowe podane przez dentystę jest tu podstawowym sposobem zniesienia bólu.
Co po narkozie…
Bezpośrednio po wybudzeniu pacjent odczuwa początkowo wzmożoną senność i zawroty głowy to efekt resztkowego działania leków znieczulenia ogólnego. Stan ten w miarę upływu czasu mija i w większości przypadków po czasie krótszym niż 60 minut po obudzeniu się można opuścić gabinet stomatologiczny. Jest już po wszystkim i można wrócić do domu, ale koniecznie pod opieką dorosłej osoby towarzyszącej. Mimo iż leki, które zostały użyte podczas znieczulenia wywołują tylko krótki sen, to pacjent może być pod ich dyskretnym działaniem jeszcze przez jakiś czas, dopóki nie zostaną ostatecznie wydalone z organizmu. Mogą one np. pogorszyć refleks, zmniejszyć zdolność koncentracji, czy powodować przejściowe zawroty głowy i osłabienie siły mięśniowej dlatego radzimy by przez najbliższe 24 godziny po narkozie:
- nie pić alkoholu
- nie brać leków nasennych
- nie prowadzić samochodu ani nie jeździć na rowerze, hulajnodze itp
- nie używać skomplikowanych urządzeń mechanicznych
- nie wychodzić na ulicę bez asysty osoby dorosłej
- nie podejmować ważnych decyzji życiowych
- nie podpisywać żadnych dokumentów mogących mieć skutek prawny
nie robić niczego, co mogłoby być niebezpieczne dla Pana(i) lub dla otoczenia.
Po każdym zabiegu stomatologicznym, w razie bólu należy stosować środki przeciwbólowe najlepiej znane pacjentowi z ich dotychczasowego skutecznego działania. Zalecane są najczęściej: Ketonal, Pyralgina, Paracetamol, Ibuprofen, Nimesil itp.
Bezpieczeństwo
Znieczulenie ogólne jest bezpieczną metodą leczenia prawidłowo zakwalifikowanych, zdrowych osób i zachowaniu odpowiednich warunków przeprowadzenia takiego znieczulenia. Poważne działania niepożądane występują niezwykle rzadko. Z częściej występujących niegroźnych działań ubocznych może przy wstrzykiwaniu leku do żyły pojawić się niewielki ból - pieczenie w ręce. U pacjentów o bardzo delikatnych naczyniach może przez kilka dni utrzymywać się ból żyły. Czasem zdarza się konieczność ponownego założenia kaniuli dożylnej. Inne objawy uboczne występujące po narkozie to nudności, a jeszcze rzadziej wymioty, głównie u pacjentów, którzy nie dotrzymali zalecanych okresów powstrzymania się od jedzenia i picia. Czynnikiem predysponującym do wymiotów jest połykanie śliny wymieszanej z krwią po zabiegu chirurgii stomatologicznej. Pacjentom, którzy mają predyspozycje do takich reakcji podaje się dożylnie leki przeciwwymiotne jeszcze w trakcie znieczulenia, aby zapobiegać nudnościom po zabiegu. Jeśli rurka intubacyjna wprowadzana była przez nos pojawić się może przemijające krwawienie z nosa. Pojawić się może również podrażnienie i ból gardła, związany z obecnością rurki dotchawiczej w trakcie zabiegu. Niektórzy pacjenci po znieczuleniu ogólnym odczuwają przemijający ból głowy lub brzucha, zawroty głowy, zmęczenie, bóle mięśniowe, utratę apetytu. U dzieci może pojawić się umiarkowana gorączka. Dolegliwości te są zwykle niezbyt nasilone i mijają po 1 - 2 dniach. W związku z używaniem narzędzi chirurgicznych czasem zdarza się obrzęk warg i dziąseł oraz ich bolesność trwająca kilka dni. Po znieczuleniu miejscowym przez kilkadziesiąt minut utrzymuje się odrętwienie znieczulonej okolicy, ale efektem korzystnym jest zmniejszenie pozabiegowych dolegliwości bólowych. W przypadku znacznego pogorszenia samopoczucia, wystąpienia nawracających nudności/wymiotów lub jakichkolwiek innych niepokojących objawów prosimy skontaktować się z lekarzem.
Tomasz Kubik
specjalista Anestezjologii i Intensywnej Terapii
Od ponad 20 lat zajmuje się wykonywaniem różnych znieczuleń do zabiegów operacyjnych i diagnostycznych w szpitalu oraz zabiegów dentystycznych w gabinetach stomatologicznych. Ukończył podyplomowe studium leczenia bólu. Przez kilkanaście lat nabywał doświadczeń zawodowych w znieczulaniu dorosłych i dzieci odbywając różne staże specjalizacyjne i certyfikowane kursy w Polsce i Europie. Swój zespół anestezjologiczny dobierał długo i starannie, zwracając szczególną uwagę na zaangażowanie, doświadczenie i predyspozycje psychologiczne do pracy w prywatnej praktyce.